Podczas ostatniej sesji europejskiego panelu obywatelskiego na temat przeciwdziałania nienawiści w społeczeństwie, która odbyła się w dniach 17–19 maja w Brukseli, 150 obywateli Europy skierowało do Komisji Europejskiej i organów krajowych 21 zaleceń mających na celu zwalczanie nienawiści we wszystkich jej formach i wspieranie wzajemnego szacunku.
Wszelkie formy nienawiści i nietolerancji są niezgodne z wartościami godności ludzkiej, wolności, demokracji, praworządności i poszanowania praw człowieka zapisanymi w Traktacie o Unii Europejskiej. W ostatnich miesiącach i latach odnotowano znaczny wzrost nawoływania do nienawiści i przestępstw z nienawiści w całej UE, zarówno w internecie, jak i poza nim. 6 grudnia 2023 r. Komisja Europejska i wysoki przedstawiciel przyjęli wspólny komunikat pt. „Nie ma miejsca na nienawiść: Europa zjednoczona przeciwko nienawiści”, który zachęca do wzmożonych wysiłków na rzecz walki z nienawiścią poprzez zintensyfikowanie działań w różnych obszarach polityki, w tym w dziedzinie bezpieczeństwa, technologii cyfrowych, oświaty, kultury i sportu.
W komunikacie wezwano w szczególności do stworzenia ogólnoeuropejskiej przestrzeni dialogu skupiającej obywateli z całej UE w celu omówienia sposobów przejścia od nienawiści i podziałów do wspólnego korzystania z naszych europejskich wartości równości, poszanowania praw człowieka i godności. Za pośrednictwem europejskiego panelu obywatelskiego na temat przeciwdziałania nienawiści w społeczeństwie Komisja udzieliła natychmiastowej odpowiedzi na to wezwanie.
Od kwietnia 2024 r. obywatele zbierali się, aby dyskutować o podstawowych przyczynach i czynnikach wywołujących nienawiść oraz sposobach ich zwalczania, zarówno w przestrzeni niewirtualnej, jak i w internecie.
Kolegium komisarzy rozpatrzy wkład uzyskany zarówno z panelu, jak i poprzez Portal Aktywności Obywatelskiej. Wkład ten będzie wspierać przyszłe prace Komisji Europejskiej nad zwalczaniem nawoływania do nienawiści i przestępstw z nienawiści. W późniejszym terminie odbędzie się wydarzenie informacyjne, podczas którego przedstawiciele Komisji przedstawią panelowi sprawozdanie na temat tego, w jaki sposób jego zalecenia zostały uwzględnione.
W zaleceniach końcowych wzywa się Komisję do skupienia się w szczególności na następujących kwestiach:
- Zwiększanie świadomości na temat nienawiści oraz istniejących środków i działań zaradczych w celu przeciwdziałania jej za pomocą kampanii publicznej
- Stworzenie ogólnounijnej platformy łączącej informacje, zasoby, środki i systemy wsparcia dotyczące nienawiści
- Unijna karta bezpiecznego surfowania
- Szkolenia na rzecz tolerancji (T4T)
- Wzmocnienie umiejętności społecznych i emocjonalnych dzieci i młodzieży w celu zapobiegania nienawiści
- Edukacja dla każdego pokolenia i każdego narodu w zakresie komunikacji bez przemocy
- Reklama wspierająca walkę z nienawiścią
- Wiarygodność, fakty i przejrzystość: weryfikowanie i wyjaśnianie finansowania informacji
- Europa spotyka się z Tobą: media partycypacyjne dla obywateli
- Przeciwdziałanie anonimowości w internecie w celu zwalczania nienawiści
- Jedna Europa, jedna definicja: kryminalizacja mowy nienawiści
- Kontrola sztucznej inteligencji: ochrona mediów społecznościowych przed mową nienawiści
- Rozerwij bańkę: promowanie różnorodnych perspektyw w mediach społecznościowych
- Pomoc w odzyskaniu sensu życia
- Ustanowienie niezależnego komitetu powierniczego
- W poszukiwaniu ludzi: niwelowanie nierówności społecznych w celu zwalczania nienawiści w UE
- Krajowy urząd ds. zwalczania nienawiści w państwach członkowskich
- Europejski protokół skutecznego reagowania na powiadomienia o przestępstwach z nienawiści
- Upowszechnianie w szkołach kultury debaty inspirowanej panelami obywatelskimi
- Tworzenie europejskich paneli obywatelskich dla młodzieży (w wieku 16-25 lat) w celu zwalczania nienawiści
- Rozwijanie dobrowolnych usług obywatelskich dla dorosłych w społecznościach lokalnych
Kontekst
Aby wesprzeć priorytet przewodniczącej Ursuli von der Leyen dotyczący budowania europejskiej demokracji na miarę przyszłości, europejskie panele obywatelskie i internetowe narzędzia zaangażowania obywateli zostały włączone do życia demokratycznego w UE jako jeden z kluczowych wyników Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Panele te dają obywatelom możliwość zabierania głosu w procesie kształtowania polityki UE.
Przestępstwa z nienawiści i nawoływanie do nienawiści są nielegalne na mocy prawa UE, tj. decyzji ramowej z 2008 r. w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych. Komisja dysponuje kompleksowym zestawem narzędzi politycznych służących reagowaniu na nawoływanie do nienawiści i przestępstwa z nienawiści. Ponadto Komisja Europejska przyjęła specjalne strategie UE, takie jak strategia UE w sprawie zwalczania antysemityzmu i wspierania życia żydowskiego, unijne ramy strategiczne dotyczące równouprawnienia, włączenia społecznego i udziału Romów, a także unijny plan działania przeciwko rasizmowi.
Uczestnicy europejskich paneli obywatelskich są rekrutowani za pomocą narzędzi do losowego generowania aktywnych numerów telefonów komórkowych. Aby zapewnić, by panele odzwierciedlały skład społeczno-demograficzny Europy, proces ten umożliwia rekrutację reprezentatywną dla różnorodności UE. System kwot zapewnia zrównoważony pod względem płci panel i określa, że młodzież w wieku 16–25 lat musi reprezentować jedną trzecią jego składu. Inne cechy społeczno-demograficzne odnoszą się do poziomu wykształcenia, położenia geograficznego i zawodu.
Obywatele pracują razem w małych grupach liczących 10–15 osób oraz na sesjach plenarnych. Wsparcie zapewnia zespół pomocniczy wraz z komitetem ekspertów, którzy wnoszą dodatkowy wkład. Na podstawie dyskusji obywatele formułują zalecenia, które Komisja Europejska powinna wziąć pod uwagę przy określaniu polityk i inicjatyw. Portal Aktywności Obywatelskiej jest kluczowym elementem nowego ekosystemu zaangażowania obywateli, stanowiącym realizację zobowiązania wynikającego z komunikatu w sprawie działań następczych w związku z Konferencją w sprawie przyszłości Europy.
Aby uzyskać więcej informacji
Portal Aktywności Obywatelskiej
Europejski panel obywatelski na temat przeciwdziałania nienawiści w społeczeństwie
Zestaw narzędzi Komisji w zakresie zwalczania nawoływania do nienawiści i przestępstw z nienawiści
Wspólny komunikat pt. „Nie ma miejsca na nienawiść: Europa zjednoczona przeciwko nienawiści”
źródło: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.