Komisja z zadowoleniem przyjmuje wstępne porozumienie osiągnięte wczoraj wieczorem między Parlamentem Europejskim a Radą w sprawie ukierunkowanego przeglądu dyrektywy ramowej w sprawie odpadów. Zmieniona dyrektywa ramowa w sprawie odpadów będzie promować gospodarkę o obiegu zamkniętym w całej UE, w szczególności poprzez wspieranie innowacji i dążenie do bardziej zrównoważonych praktyk przemysłowych i konsumenckich. Jest to znaczący krok naprzód w walce z marnotrawieniem wyrobów włókienniczych i żywności, przy jednoczesnym wzmocnieniu konkurencyjności UE.
Zharmonizowane wspólne zasady
Kluczową cechą zmienionej dyrektywy jest wspólny zbiór przepisów, które zwiększą zrównoważony charakter przedsiębiorstw i konsumentów oraz zharmonizują jednolity rynek używanych i zużytych wyrobów włókienniczych.
Cele w zakresie ograniczenia marnotrawienia żywności
Dzisiejsze porozumienie dotyczy marnotrawienia żywności, co świadczy o zaangażowaniu państw członkowskich w walkę z marnotrawieniem żywności w łańcuchach produkcji i dostaw, w tym w gospodarstwach domowych. Dyrektywa przyspieszy realizację ambicji UE w zakresie osiągnięcia celu zrównoważonego rozwoju 12.3, jakim jest zmniejszenie o połowę globalnego marnotrawienia żywności na mieszkańca i ograniczenie strat żywności w łańcuchach produkcji i dostaw do 2030 r. Aby zintensyfikować te prace, państwa członkowskie powinny do 2030 r. ograniczyć marnotrawienie żywności o 10 % w przetwórstwie i produkcji. Powinny one również wspólnie ograniczyć marnotrawienie żywności o 30 % (na mieszkańca) w handlu detalicznym i konsumpcji, co obejmuje restauracje, usługi gastronomiczne i gospodarstwa domowe.
Komisja będzie wspierać państwa członkowskie w osiąganiu celów, dzieląc się najlepszymi praktykami i wyciągając wnioski za pośrednictwem unijnej platformy ds. strat i marnotrawienia żywności. Będzie również finansować badania naukowe i zapewniać dotacje na działania.
W kierunku ograniczenia ilości odpadów włókienniczych
Wraz ze zmienioną dyrektywą ramową w sprawie odpadów każde państwo członkowskie ustanowi własny system rozszerzonej odpowiedzialności producenta w odniesieniu do wyrobów włókienniczych i obuwniczych. W ramach takich systemów producenci wyrobów włókienniczych będą wnosić wkład w gospodarowanie używanymi i zużytymi wyrobami włókienniczymi. Będąc odpowiedzialnym za koniec cyklu życia sprzedawanych przez siebie produktów, producenci będą zachęcani do projektowania trwalszych wyrobów włókienniczych, które łatwiej będzie ponownie wykorzystać, naprawić i poddać recyklingowi. Wkład ten będzie również sprzyjał inwestycjom w zdolności w zakresie selektywnego zbierania, sortowania, ponownego użycia i recyklingu. Przyczyni się to do stworzenia gospodarki o obiegu zamkniętym dla wyrobów włókienniczych.
Nowe przepisy przeciwdziałają nielegalnemu wywozowi odpadów włókienniczych. Dzięki jasnemu określeniu, co stanowi „odpady” w porównaniu z „wyrobami włókienniczymi wielokrotnego użytku”, sortowanie odbędzie się przed wysłaniem zużytych wyrobów włókienniczych. Środek ten stanowi uzupełnienie nowego środka, który zapewnia wywóz odpadów włókienniczych tylko wtedy, gdy można nimi gospodarować w sposób zrównoważony środowiskowo.
Kolejne kroki
Parlament Europejski i Rada będą teraz musiały formalnie przyjąć zmienioną dyrektywę, zanim będzie ona mogła wejść w życie.
Wejdzie ona w życie 20 dni po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE. Następnie państwa członkowskie będą musiały dokonać transpozycji dyrektywy do prawa krajowego w ciągu 20 miesięcy od jej wejścia w życie.
Kontekst
W 2020 r. UE wytworzyła 6,95 mln ton odpadów włókienniczych, co odpowiada 16 kg na mieszkańca. Z tego tylko 1,95 mln ton odpadów włókienniczych zostało zebranych selektywnie. Bez zwiększonego sortowania i recyklingu w Europie zbyt duża ilość odpadów włókienniczych zostanie spalona, składowana lub unieszkodliwiona.
Obecnie w UE powstaje ponad 59 mln ton odpadów żywnościowych rocznie, co powoduje 252 mln ton emisji CO2 w całym łańcuchu żywnościowym. Około 10% całej żywności dostarczanej w naszym codziennym życiu jest marnowane. Z ekonomicznego punktu widzenia szacuje się, że rynek traci 132 mld euro rocznie z powodu marnotrawienia żywności. Liczba ta obejmuje stracone zasoby dla podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa spożywcze, a także niepotrzebne wydatki gospodarstw domowych. Ponadto koszty zbierania i przetwarzania odpadów żywnościowych szacuje się na dodatkowe 9,3 mld EUR.
5 lipca 2023 r. Komisja zaproponowała ukierunkowany przegląd dyrektywy ramowej w sprawie odpadów, ze szczególnym uwzględnieniem odpadów spożywczych i włókienniczych. Dyrektywa ramowa w sprawie odpadów stanowi ramy prawne UE w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów i gospodarowania nimi w UE. Określono w nim definicje związane z gospodarowaniem odpadami, w tym definicje odpadów, recyklingu i odzysku, hierarchię postępowania z odpadami i podstawowe pojęcia.
Przegląd stanowi realizację zobowiązania Komisji podjętego w strategii UE na rzecz zrównoważonych wyrobów włókienniczych w obiegu zamkniętym do zaproponowania środków mających na celu harmonizację przepisów dotyczących rozszerzonej odpowiedzialności producenta w odniesieniu do wyrobów włókienniczych oraz do opracowania zachęt gospodarczych, aby wyroby włókiennicze stały się bardziej zrównoważone i miały obieg zamknięty.
Aby uzyskać więcej informacji
Strona internetowa poświęcona dyrektywie ramowej w sprawie odpadów
Zestawienie informacji na temat rozszerzonej odpowiedzialności producenta za wyroby włókiennicze
Strona internetowa poświęcona marnotrawieniu żywności
źródło: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce