Komisja Europejska przedstawiła dziś plan działania określający dalsze działania w celu zapewnienia organom ścigania w UE skutecznego i zgodnego z prawem dostępu do danych. Plan działania jest ważnym rezultatem strategii bezpieczeństwa wewnętrznego UE ProtectEU, którą Komisja przedstawiła w kwietniu tego roku.
Terroryzm, przestępczość zorganizowana, oszustwa internetowe, handel narkotykami, niegodziwe traktowanie dzieci w celach seksualnych, wymuszenia seksualne, oprogramowanie szantażujące i inne przestępstwa mają wspólną cechę: Pozostawiają cyfrowe ślady. Ponieważ 85 % dochodzeń w sprawach karnych opiera się obecnie na dowodach elektronicznych, organy ścigania potrzebują lepszych narzędzi i zmodernizowanych ram prawnych, aby uzyskać zgodny z prawem dostęp do danych cyfrowych, przy jednoczesnym zapewnieniu pełnego poszanowania praw podstawowych.
Plan działania koncentruje się na sześciu kluczowych obszarach:
- Zatrzymywanie danych: W 2025 r. Komisja przeprowadzi ocenę skutków w celu aktualizacji unijnych przepisów dotyczących zatrzymywania danych. Ponadto Europol i Eurojust będą pracować nad zacieśnieniem współpracy między organami ścigania a dostawcami usług w zakresie dostępu do elektronicznego materiału dowodowego.
- Legalne przechwytywanie: Aby umożliwić organom ścigania uzyskiwanie dowodów we wszystkich systemach i jurysdykcjach, Komisja zbada środki mające na celu poprawę współpracy transgranicznej w zakresie zgodnego z prawem przechwytywania danych do 2027 r., zarówno między organami, jak i między organami i dostawcami usług. Kluczowe działania na kolejne lata obejmują ocenę potrzeby dalszego wzmocnienia europejskiego nakazu dochodzeniowego (do 2027 r.) oraz wspieranie wdrażania bezpiecznych zdolności w zakresie wymiany informacji między państwami członkowskimi, Europolem i innymi agencjami bezpieczeństwa (2026–2028).
- Kryminalistyka cyfrowa: Organy ścigania i organy sądowe muszą być w stanie analizować i zabezpieczać dowody cyfrowe przechowywane na urządzeniach elektronicznych. Komisja wraz z Europolem będzie koordynować analizę luk i potrzeb w zakresie rozwiązań technicznych w dziedzinie kryminalistyki cyfrowej oraz wspierać rozwój narzędzi kryminalistycznych za pomocą finansowania unijnego i partnerstw publiczno-prywatnych. Zachęca się Europol do przekształcenia się w centrum doskonałości w zakresie operacyjnej wiedzy fachowej w dziedzinie kryminalistyki cyfrowej oraz do zwiększenia koordynacji z organami krajowymi i podmiotami prywatnymi (od 2026 r.).
- Odszyfrowywanie: W 2026 r. Komisja przedstawi plan działania w zakresie technologii dotyczący szyfrowania w celu zidentyfikowania i oceny rozwiązań, które umożliwiają organom ścigania zgodny z prawem dostęp do zaszyfrowanych danych, przy jednoczesnej ochronie cyberbezpieczeństwa i praw podstawowych. Komisja będzie również wspierać rozwój nowych technologii deszyfrowania, aby wyposażyć Europol w zdolność deszyfrowania nowej generacji (od 2030 r.).
- Normalizacja: Komisja będzie współpracować z Europolem, zainteresowanymi stronami z branży, ekspertami i praktykami organów ścigania w celu opracowania i usprawnienia unijnego podejścia do normalizacji bezpieczeństwa wewnętrznego, ze szczególnym uwzględnieniem kryminalistyki cyfrowej, zgodnego z prawem ujawniania i zgodnego z prawem przechwytywania.
- Rozwiązania w zakresie sztucznej inteligencji na potrzeby egzekwowania prawa: Do 2028 r. Komisja będzie promować opracowywanie i wdrażanie narzędzi sztucznej inteligencji, które umożliwią organom zgodne z prawem i skuteczne przetwarzanie dużych ilości zajętych danych, pomagając w skuteczniejszym filtrowaniu i analizowaniu dowodów cyfrowych.
Kolejne kroki
Komisja zwraca się do państw członkowskich o omówienie planu działania na lipcowym nieformalnym posiedzeniu Rady ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (WSiSW), które odbędzie się w dniach 22–23 lipca.
Kontekst
W wytycznych politycznych przewodniczącej Ursuli von der Leyen z lipca 2024 r. podkreślono potrzebę wyposażenia organów ścigania w odpowiednie i aktualne narzędzia umożliwiające legalny dostęp do informacji cyfrowych, przy jednoczesnej ochronie praw podstawowych.
W kwietniu 2025 r. Komisja przedstawiła ProtectEU – strategię bezpieczeństwa wewnętrznego UE, w której zapowiedziała, że w pierwszej połowie 2025 r. przedstawi plan działania dotyczący zgodnego z prawem i skutecznego dostępu do danych dla organów ścigania.
Plan działania jest również odpowiedzią na konkluzje Rady ds. WSiSW z grudnia 2024 r., w których państwa członkowskie wyraźnie wezwały Komisję do opracowania takiego planu prac. Wynika to z prac przeprowadzonych przez grupę wysokiego szczebla ds. dostępu do danych na potrzeby egzekwowania prawa, utworzoną w 2023 r. w celu sprostania rosnącym wyzwaniom związanym z dostępem do krytycznych dowodów cyfrowych. W maju 2024 r. grupa przedstawiła 42 zalecenia, a w listopadzie 2024 r. – sprawozdanie końcowe. Oba zalecenia zostały zatwierdzone przez Radę.
Więcej informacji
Plan działania na rzecz skutecznego i zgodnego z prawem dostępu do danych dla organów ścigania
Cyberprzestępczość – Komisja Europejska
źródło: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.