Komisja, reprezentowana przez wiceprzewodniczącą Kaję Kallas i komisarza ds. demokracji, sprawiedliwości, praworządności i ochrony konsumentów Michaela McGratha, podpisała dziś w imieniu UE Konwencję ustanawiającą Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń dla Ukrainy. Podpisanie umowy jest ważnym kamieniem milowym w zbiorowych wysiłkach Europy na rzecz zapewnienia rozliczalności i sprawiedliwości dla Ukrainy i narodu ukraińskiego oraz zapewnienia odpowiedniego odszkodowania ofiarom brutalnej wojny napastniczej Rosji. Podpisanie umowy odbyło się w kontekście konferencji dyplomatycznej zorganizowanej przez Radę Europy i Holandię, w której uczestniczył prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski.
Przewodnicząca Ursula von der Leyen powiedziała: „Dzisiejsze porozumienie jest wyraźnym sygnałem: Rosyjska wojna napastnicza nie pozostanie bez odpowiedzi. Jest to konkretny instrument sprawiedliwości, aby zapewnić, że agresor zostanie pociągnięty do odpowiedzialności. Ponieważ odpowiedzialność nie jest opcjonalna, jest nieunikniona. Ofiary brutalności Rosji mają prawo do odszkodowania. Będziemy do tego dążyć, dając kolejny przykład zdecydowanego wsparcia Europy dla Ukrainy.
Działając w ramach Rady Europy, Komisja Roszczeń będzie odpowiedzialna za przegląd, ocenę i podejmowanie decyzji w sprawie roszczeń o odszkodowanie za szkody, straty lub szkody spowodowane przez Rosję na Ukrainie. Będzie on również odpowiedzialny za określenie kwoty odszkodowania należnego w każdym przypadku. Komisja ds. Roszczeń opiera się na ważnych pracach przeprowadzonych przez rejestr szkód ustanowiony w maju 2023 r. w celu rejestrowania kwalifikowalnych roszczeń. Ostatnim krokiem Komisji jest omówienie ze swoimi partnerami międzynarodowymi legalnych sposobów ustanowienia funduszu odszkodowawczego, który zagwarantowałby, że Rosja bezpośrednio zrekompensuje Ukrainie wyrządzone szkody.
Komisja ds. Roszczeń będzie zdecydowanie wspierać zasady sprawiedliwości, rozliczalności i praw ofiar; oraz dopilnowanie, by były one przestrzegane zgodnie z międzynarodowymi ramami prawnymi. Po podpisaniu konwencji UE i jej państwa członkowskie przystąpią do jej ratyfikacji.
Kontekst
Od początku pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę społeczność międzynarodowa jest zaangażowana w zapewnienie Ukrainie i jej obywatelom możliwości ubiegania się o odszkodowania na mocy prawa międzynarodowego. Zasadniczym narzędziem wspierającym ten cel jest utworzony w 2023 r. rejestr szkód. Rejestr służy jako rejestr wszystkich kwalifikujących się roszczeń o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez Rosję.
W marcu 2025 r. rozpoczęto dyskusje na temat ustanowienia Komisji ds. Roszczeń, aby wykorzystać prace prowadzone w ramach rejestru. We wrześniu negocjacje te zaowocowały porozumieniem w sprawie projektu konwencji ustanawiającej Międzynarodową Komisję ds. Roszczeń wobec Ukrainy w ramach Rady Europy. W dniu 12 listopada Komisja przedstawiła wniosek, w którym zwróciła się do Rady o upoważnienie do podpisania konwencji; wniosek ten został przyjęty przez Radę w dniu 15 grudnia.
Równolegle trwają prace nad ustanowieniem specjalnego trybunału w celu pociągnięcia rosyjskich przywódców politycznych i wojskowych do odpowiedzialności, biorąc pod uwagę, że ponoszą oni największą odpowiedzialność za zbrodnię agresji przeciwko Ukrainie. W czerwcu Ukraina i Rada Europy podpisały umowę o utworzeniu tego specjalnego trybunału. Od czasu sfinalizowania rozszerzonego porozumienia częściowego Trybunału Specjalnego UE przygotowuje wniosek w sprawie podpisania tego instrumentu.
UE wspiera również władze Ukrainy, takie jak Prokuratura Generalna Ukrainy, w zwiększaniu zdolności do prowadzenia dochodzeń w sprawie przestępstw międzynarodowych popełnionych w Ukrainie i ich ścigania, w tym za pośrednictwem misji doradczej UE. Ponadto UE zapewniła dalsze finansowanie Międzynarodowemu Trybunałowi Karnemu na jego prace w Ukrainie i poza nią, aby wspierać jego zdolności dochodzeniowe, zwiększać infrastrukturę przechowywania i przetwarzania danych oraz budować dodatkowe zdolności analityczne.
Więcej informacji
Pociągnięcie Rosji do odpowiedzialności
Źródło: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.