Komisja składa dziś sprawozdanie z aktualnej sytuacji w zakresie wdrażania paktu o migracji i azylu przyjętego w czerwcu 2024 r. W połowie okresu przejściowego poczyniono znaczne postępy zarówno na szczeblu UE, jak i przez państwa członkowskie, ale konieczne są dalsze wysiłki, aby sprostać pozostałym wyzwaniom i zapewnić pełną operacyjność nowego solidnego systemu zarządzania migracjami UE w czerwcu 2026 r.
We wspólnym planie wdrażania przedstawionym w czerwcu 2024 r. Komisja określiła kluczowe etapy wdrażania zdolności prawnych i operacyjnych niezbędnych do skutecznego rozpoczęcia stosowania nowych przepisów do czerwca 2026 r.
Zgodnie z wymogami paktu Komisja składa dziś sprawozdanie z postępów poczynionych do tej pory w odniesieniu do każdego elementu składowego wspólnego planu wdrażania:
- Eurodac: Poczyniono znaczne postępy we wprowadzaniu odnowionej bazy danych Eurodac jako kluczowego warunku wstępnego funkcjonowania wszystkich elementów paktu. Ponieważ niektóre państwa członkowskie nadal stoją przed wyzwaniami związanymi z utworzeniem nowego systemu, Komisja i Agencja Unii Europejskiej ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi (eu-LISA) monitorują rozwój sytuacji i będą nadal zapewniać dodatkowe wsparcie.
- Granice zewnętrzne: Trwają przygotowania do wprowadzenia nowych procedur kontroli przesiewowej i procedur granicznych. Niektóre państwa członkowskie osiągnęły już wymagane zdolności w zakresie przyjmowania i zasoby ludzkie. Nadal istnieją wyzwania związane z identyfikacją miejsc kontroli przesiewowej i procedur granicznych, a także z zamówieniami publicznymi i odpowiednimi zasobami.
- Warunki przyjmowania: Zasadnicze znaczenie ma zapewnienie wystarczającej zdolności przyjmowania i odpowiednich warunków przyjmowania we wszystkich państwach członkowskich, w tym zapobieganie wtórnym przepływom z jednego państwa członkowskiego UE do drugiego. Trwają prace nad odzwierciedleniem nowych standardów przyjmowania i zapewnieniem wystarczających zdolności.
- Uczciwe, skuteczne i spójne procedury azylowe: Państwa członkowskie dostosowują się do nowych ram prawnych, również przy wsparciu UE. Konieczne są dalsze prace w celu zmniejszenia zaległości i opóźnień w procedurach azylowych, w tym poprzez zwiększenie zdolności i zapewnienie odpowiednich szkoleń.
- Procedury powrotu: Zgodnie z wymogami paktu państwa członkowskie likwidują luki między procedurami azylowymi a procedurami powrotu. Negocjacje w sprawie wniosku Komisji dotyczącego rozporządzenia w sprawie powrotów są w toku i należy je szybko zakończyć, aby zaradzić utrzymującej się nieefektywności procedur powrotu.
- Sprawienie, by odpowiedzialność działała: Aby pakt funkcjonował, państwa członkowskie muszą działać w oparciu o sprawiedliwy podział odpowiedzialności. Przekazywanie na podstawie rozporządzenia dublińskiego do państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie azylu powinno odbywać się do i ze wszystkich państw członkowskich. Ma to zasadnicze znaczenie dla skutecznego przejścia na nowe przepisy dotyczące odpowiedzialności i właściwego funkcjonowania rocznego cyklu solidarnościowego, który określi wkłady solidarnościowe między państwami członkowskimi.
- Solidarność: Kontynuowane są prace nad przygotowaniem pierwszego rocznego cyklu solidarnościowego w październiku 2025 r. oraz nad ustanowieniem stałego mechanizmu solidarności do czerwca 2026 r. Komisja, Europejska Agencja ds. Azylu (AUEA) i państwa członkowskie ściśle współpracują w celu zgromadzenia danych niezbędnych do oceny sytuacji migracyjnej i określenia wkładów solidarnościowych każdego państwa członkowskiego.
- Potrzebne są gotowość i planowanie awaryjne, aby zagwarantować prawidłowe funkcjonowanie systemów azylowych i systemów przyjmowania w każdych okolicznościach. Państwa członkowskie muszą zapewnić, aby plany awaryjne były adekwatne do zakładanych celów, w miarę możliwości testować je i zapewniać spójność z innymi planami awaryjnymi, takimi jak plany dotyczące granic i powrotów.
- Nowe zabezpieczenia i monitorowanie praw podstawowych: Pakt zapewnia równowagę między obowiązkami a prawami osób ubiegających się o ochronę w UE. Plany krajowe zasadniczo odzwierciedlają tę ogólną równowagę i uwzględniają nowe elementy. Należy kontynuować prace nad uruchomieniem niezależnego mechanizmu monitorowania praw podstawowych i bezpłatnego doradztwa.
- Integracja i legalne ścieżki: W całej UE wysiłki na rzecz integracji przynoszą coraz bardziej pozytywne skutki, przy czym konieczne są ciągłe wysiłki w dziedzinie edukacji, zatrudnienia, zdrowia i mieszkalnictwa.
Komisja i agencje UE Frontex, EUAA i eu-LISA wspierają państwa członkowskie, w tym poprzez praktyczne wytyczne, nowe narzędzia i ukierunkowane wsparcie. W maju z budżetu UE udostępniono dodatkowe 3 mld euro na pomoc we wdrażaniu paktu i wsparcie państw członkowskich przyjmujących wysiedleńców z Ukrainy.
Kolejne kroki
Komisja wzywa państwa członkowskie do kontynuowania wysiłków na rzecz zapewnienia pomyślnego wdrożenia paktu. Chociaż na szczeblu technicznym poczyniono postępy, stałe zaangażowanie polityczne i odpowiedzialność polityczna na szczeblu krajowym nadal mają zasadnicze znaczenie dla skutecznego sprostania zidentyfikowanym wyzwaniom, aby osiągnąć pełną gotowość do połowy następnego roku.
Następne sprawozdanie z wdrażania zostanie opublikowane w październiku 2025 r. jako część pierwszego sprawozdania rocznego w sprawie migracji i azylu.
Kontekst
Przyjęcie paktu o migracji i azylu („pakt”) w czerwcu 2024 r. stanowiło ważny kamień milowy w rozwoju wspólnego europejskiego systemu azylowego (WESA). Pakt reformuje i dalej rozwija obecne przepisy w oparciu o kompleksowe podejście, które wzmacnia i integruje politykę UE w zakresie migracji, azylu, zarządzania granicami i integracji. Pakt tworzy ramy prawne, które równoważą solidarność i odpowiedzialność między państwami członkowskimi w ramach kompleksowego podejścia do skutecznego i sprawiedliwego zarządzania migracją. Akty ustawodawcze paktu weszły w życie 11 czerwca 2024 r. i będą miały zastosowanie od połowy 2026 r.
Po przyjęciu paktu w czerwcu 2024 r. Komisja przedstawiła wspólny plan wdrażania określający kluczowe etapy dla wszystkich państw członkowskich w celu wprowadzenia zdolności prawnych i operacyjnych niezbędnych do pomyślnego rozpoczęcia stosowania nowych przepisów. Jednocześnie Komisja i agencje UE zapewniają państwom członkowskim dostosowaną do potrzeb pomoc. Obejmuje to zarówno wsparcie operacyjne, jak i finansowe, takie jak wsparcie udostępnione państwom członkowskim w maju tego roku.
W dzisiejszym komunikacie Komisja informuje Parlament Europejski i Radę o postępach we wdrażaniu paktu.
Pakt o migracji i azylu będzie miał również pozytywny wpływ na prace Komisji mające na celu wspieranie państw członkowskich w realizacji celów w zakresie uproszczenia. Wiele nowych przepisów paktu upraszcza procedury między państwami członkowskimi. Od szybszej procedury przyjmowania z powrotem osób ubiegających się o azyl do odpowiedzialnego państwa członkowskiego w celu jej rozpatrzenia, po wydanie decyzji nakazującej powrót w tym samym czasie co odmowna decyzja azylowa, istnieje wiele ulepszeń, które zmniejszą opóźnienia i pozwolą skuteczniej zarządzać migracją.
Więcej informacji
Aktualna sytuacja w zakresie wdrażania paktu o migracji i azylu
Pakt o migracji i azylu – wspólny plan wdrażania
Odpowiedzialne zarządzanie migracją – Komisja Europejska
Pakt o migracji i azylu – nota wyjaśniająca
Pakt o migracji i azylu – przegląd
źródło: Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.