Komisja Europejska przyjęła dziś jesienny pakiet europejskiego semestru na 2026 r., w którym określono priorytety polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia w celu zwiększenia konkurencyjności. W coraz trudniejszym otoczeniu geopolitycznym Komisja wzywa do podjęcia skoordynowanych działań w celu zwiększenia wydajności, innowacji i inwestycji, zgodnie z kompasem na rzecz konkurencyjności. Pakiet jesienny rozpoczyna cykl europejskiego semestru 2026, który poprawi jego podstawę analityczną, wzmocni dialog między państwami członkowskimi a zainteresowanymi stronami oraz zwiększy nacisk na wdrażanie.
Pakiet wiosenny europejskiego semestru na 2026 r. będzie zawierał zalecenia polityczne mające na celu sprostanie głównym wyzwaniom dla poszczególnych krajów określonym w sprawozdaniach krajowych, w oparciu o kompleksowy zestaw zaleceń dla poszczególnych krajów na 2025 r.
Pakiet ten opiera się na prognozie gospodarczej z jesieni 2025 r., z której wynika, że gospodarka UE pozostaje odporna, a umiarkowany wzrost gospodarczy jest napędzany głównie silnym popytem krajowym i inwestycjami, solidnym rynkiem pracy i łagodzeniem inflacji. Jednocześnie UE stoi w obliczu kilku strategicznych słabych punktów i nadal boryka się z wyzwaniami strukturalnymi, w tym niską wydajnością, presją demograficzną i rosnącym zapotrzebowaniem na finanse publiczne związanym z obronnością oraz przejściem na bezemisyjną i cyfrową gospodarkę. Wzmocnienie konkurencyjności i utrzymanie zdrowych finansów publicznych będzie zatem miało zasadnicze znaczenie dla uwolnienia potencjału wzrostu gospodarczego Europy i zapewnienia stabilności.
Semestr został wzmocniony nowym zaleceniem UE-27 w sprawie kapitału ludzkiego w związku z pilną potrzebą zwiększenia wydajności, pobudzenia talentów i stworzenia rynku pracy dostosowanego do przyszłych wyzwań.
Ocena zgodności państw członkowskich z ramami fiskalnymi UE
W ramach tego pakietu dotyczącego semestru Komisja oceniła zgodność wszystkich państw członkowskich z unijnymi ramami fiskalnymi i przedstawiła wytyczne w celu zapewnienia, aby ich polityka fiskalna w 2026 r. była dostosowana do odpowiednich zaleceń Rady: zatwierdzające plany średniookresowe państw członkowskich lub – w przypadku państw członkowskich objętych procedurą nadmiernego deficytu – zalecenia mające na celu zakończenie procedury nadmiernego deficytu.
Ocena Komisji koncentruje się na wzroście wydatków netto, które stanowią jednolity wskaźnik operacyjny w zreformowanych ramach zarządzania gospodarczego. W przypadku 16 państw członkowskich, w odniesieniu do których Rada uruchomiła krajową klauzulę wyjścia, ocena uwzględnia elastyczność w zakresie zwiększania wydatków na obronność.
W szczególności Komisja przyjęła opinie w sprawie projektów planów budżetowych na 2026 r. 17 państw członkowskich strefy euro:
- Ocenia się, że 12 projektów planów budżetowych spełnia wymogi, w związku z czym zachęca się państwa członkowskie do dalszego wdrażania polityki fiskalnej w 2026 r. zgodnie z planem: Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Grecja, Irlandia, Włochy, Łotwa, Luksemburg, Portugalia, Słowacja.
- 3 projekty planów budżetowych oceniono jako zagrożone nieprzestrzeganiem przepisów, w związku z czym wzywa się państwa członkowskie do wprowadzenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej w celu zapewnienia, aby polityka fiskalna w 2026 r. była zgodna z zaleceniem Rady: Chorwacja, Litwa i Słowenia.
- W 2 projektach planów budżetowych ocenia się ryzyko istotnej niezgodności, w związku z czym wzywa się państwa członkowskie do wprowadzenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej w celu zapewnienia, aby polityka fiskalna w 2026 r. była zgodna z zaleceniem Rady: Malta i Niderlandy.
Komisja oceniła również sytuację budżetową i perspektywy budżetowe w innych państwach członkowskich.
- 7 państw członkowskich oceniono jako spełniające wymogi: Austria, Belgia, Czechy , Dania, Szwecja, Polska, Rumunia.
- Ocenia się, że 3 państwa członkowskie są zagrożone nieprzestrzeganiem przepisów: Bułgaria, Węgry i Hiszpania.
Zmiany w procedurach nadmiernego deficytu
W przypadku dziewięciu państw członkowskich objętych procedurą nadmiernego deficytu, Austrii, Belgii, Francji, Węgier, Włoch, Malty, Polski, Rumunii i Słowacji, procedura zostaje zawieszona. Konkretnie oznacza to, że na tym etapie nie podejmuje się dalszych kroków proceduralnych, ale że trwająca procedura pozostaje otwarta (tj. deficyt nie został trwale obniżony poniżej 3 % PKB), a państwa członkowskie pozostają związane odpowiednim zaleceniem Rady. Komisja dokona ponownej oceny sytuacji wiosną przyszłego roku, kiedy dostępne będą dane dotyczące wyników za 2025 r.
Komisja przygotowała również sprawozdanie na podstawie art. 126 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w celu oceny spełnienia kryterium deficytu określonego w Traktacie w odniesieniu do dwóch państw członkowskich, Niemiec i Finlandii. W świetle oceny zawartej w sprawozdaniu uzasadnione jest wszczęcie procedury nadmiernego deficytu w odniesieniu do Finlandii. W związku z tym, po uwzględnieniu opinii Komitetu Ekonomiczno-Finansowego, Komisja rozważy zaproponowanie Radzie wszczęcia procedury nadmiernego deficytu w odniesieniu do Finlandii i zaproponuje Radzie zalecenie zlikwidowania nadmiernego deficytu.
Zalecenie dotyczące polityki gospodarczej w strefie euro na 2026 r.
W niniejszym zaleceniu przedstawiono dostosowane do potrzeb doradztwo polityczne dla państw członkowskich strefy euro w kwestiach, które mają wpływ na funkcjonowanie strefy euro jako całości. W tym roku zalecenie koncentruje się na działaniach politycznych mających na celu zwiększenie wydajności i wzmocnienie bezpieczeństwa gospodarczego przy jednoczesnym utrzymaniu stabilności finansów publicznych.
W szczególności w zaleceniu wezwano państwa członkowskie strefy euro do:
- Zabezpieczenie stabilności fiskalnej poprzez przestrzeganie zalecanych przez Radę ścieżek wydatków netto, w tym, w stosownych przypadkach, elastyczności przyznanej na wydatki na obronność. W rezultacie w 2026 r. kurs polityki fiskalnej w strefie euro byłby ogólnie neutralny. Zaleca się również państwom członkowskim zmianę priorytetów budżetowych w celu uwzględnienia niezbędnych wydatków na inwestycje strategiczne.
- Rozwiązanie problemu wąskich gardeł w przemyśle obronnym i promowanie wspólnych zamówień.
- Zakończenie realizacji planów odbudowy i zwiększania odporności do 31 sierpnia 2026 r., przy zapewnieniu pełnej absorpcji funduszy UE.
- Wzmocnienie rynków pracy poprzez podnoszenie umiejętności, poprawę wyników kształcenia, zwiększenie uczestnictwa, wspieranie jakości miejsc pracy oraz rozwiązanie problemu ubóstwa i przystępności cenowej mieszkań, przy jednoczesnym zapewnieniu dostosowania wzrostu płac do wydajności.
- Promowanie inwestycji w innowacje i sektory strategiczne, a także poprawa funkcjonowania jednolitego rynku poprzez uproszczenie przepisów i usunięcie barier w celu zwiększenia wydajności i skali.
- Podjęcie kroków w celu stworzenia Europejskiej Unii Oszczędności i Inwestycji, aby zmobilizować kapitał, przyspieszyć tworzenie cyfrowego euro, wzmocnić międzynarodową rolę waluty i monitorować zagrożenia dla stabilności makrofinansowej.
Zalecenie w sprawie kapitału ludzkiego
Po raz pierwszy Komisja zaproponowała zalecenie Rady w sprawie kapitału ludzkiego.
Nowe zalecenie jest skierowane do wszystkich 27 państw członkowskich i wzywa do podjęcia pilnych działań w celu sprostania wyzwaniom strukturalnym związanym z kapitałem ludzkim, które mogą zaszkodzić naszej konkurencyjności.
W zaleceniu wzywa się zatem państwa członkowskie do priorytetowego traktowania edukacji i umiejętności potrzebnych w sektorach strategicznych dla gospodarki UE, od czystej transformacji, gospodarki o obiegu zamkniętym i dekarbonizacji przemysłu, zdrowia i biotechnologii, rolnictwa i biogospodarki po przemysł obronny i przestrzeń kosmiczną. W związku z tym wzywa do wzmocnienia programów w dziedzinie nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM).
Wzywa do odwrócenia negatywnej tendencji w zakresie umiejętności podstawowych. Ma to zasadnicze znaczenie dla rozwoju przyszłej siły roboczej z silnymi podstawami do pracy i szkolenia w zakresie nowych technologii i konkurencyjnych gałęzi przemysłu.
Inwestycje to wspólna odpowiedzialność zarówno przedsiębiorstw, jak i organów publicznych. W zaleceniu wzywa się do publicznej i prywatnej mobilizacji zasobów, które mają być inwestowane w ludzi. Jest to korzystne zarówno dla społeczeństwa, biznesu, jak i dla ludzi.
Wreszcie apeluje o znaczenie wysokiej jakości, aktualnych danych i analiz, które nadążają za ewolucją gospodarki i są w stanieprzewidywać pojawiające się zawody przyszłości, tak aby nasza polityka mogła odpowiedzieć na potrzeby dnia dzisiejszego i jutrzejszego, a nie wczorajszego.
Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania
Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania służy jako unijne narzędzie corocznego monitorowania, ułatwiające wczesną identyfikację potencjalnych zakłóceń równowagi makroekonomicznej, które mogą mieć wpływ na gospodarkę poszczególnych państw członkowskich, strefy euro lub całej UE. Określono w nim państwa członkowskie, które wymagają szczegółowych ocen sytuacji, aby ocenić, czy występują w nich zakłócenia równowagi wymagające działań politycznych. Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania stanowi punkt wyjścia dla cyklu rocznej procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej.
W tegorocznym sprawozdaniu przedkładanym w ramach mechanizmu ostrzegania wezwano do przygotowania szczegółowych ocen sytuacji dla siedmiu państw członkowskich zidentyfikowanych już w poprzednim cyklu rocznym jako doświadczające zakłóceń równowagi: Grecja, Węgry, Włochy, Niderlandy, Słowacja i Szwecja, a także Rumunia, w przypadku której w 2025 r. stwierdzono nadmierne zakłócenia równowagi makroekonomicznej.
Przeglądy odbędą się w pierwszej połowie 2026 r., a decyzje Komisji w sprawie zakłóceń równowagi zostaną przedstawione w ramach wiosennego pakietu europejskiego semestru.
Europejskie sprawozdanie makroekonomiczne
Nowo wprowadzone europejskie sprawozdanie makroekonomiczne w tym cyklu semestru stanowi podstawę zarówno zalecenia dla strefy euro, jak i sprawozdania przedkładanego w ramach mechanizmu ostrzegania. Przedstawiono w nim przegląd gospodarek strefy euro i UE w szybko zmieniającym się otoczeniu globalnym, analizując najważniejsze zagrożenia i możliwości. Główne obszary zainteresowania obejmują wyzwania związane z wydajnością, podatność na zagrożenia w UE oraz działania mające na celu wzmocnienie długoterminowej konkurencyjności Europy poprzez pobudzanie innowacji, pogłębianie jednolitego rynku i mobilizowanie inwestycji prywatnych.
W sprawozdaniu przeanalizowano również wysoką stopę oszczędności w Europie w kontekście rozdrobnienia rynków kapitałowych oraz potencjalne korzyści płynące z unii oszczędności i inwestycji w celu skuteczniejszego ukierunkowania kapitału w Unii. Ponadto w sprawozdaniu przeanalizowano makroekonomiczny wpływ wyższych wydatków na obronność oraz wpływ różnych rodzajów wydatków na obronność, ze szczególnym uwzględnieniem inwestycji krajowych oraz badań i rozwoju. W sprawozdaniu przeanalizowano ponadto sposoby wzmocnienia zdolności przemysłowych Europy, na przykład poprzez skoordynowane zamówienia publiczne.
Nadzór po zakończeniu programu
Komisja opublikowała sprawozdania z nadzoru po zakończeniu programu dotyczące Irlandii, Grecji, Hiszpanii, Cypru i Portugalii, w których oceniła ich sytuację gospodarczą, fiskalną i finansową, ze szczególnym uwzględnieniem ich zdolności do spłaty w następstwie programów pomocy finansowej. W sprawozdaniach stwierdzono, że wszystkie pięć państw członkowskich zachowuje zdolność do obsługi swojego zadłużenia.
Wniosek dotyczący wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu
Wniosek Komisji dotyczący wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu pokazuje, że rynki pracy pozostają ogólnie solidne. Szereg słabości strukturalnych stanowi jednak zagrożenie dla globalnej konkurencyjności UE i dla spójności społecznej. Obejmuje to wydajność pracy, która wykazuje powolny wzrost, oraz znaczne niedobory siły roboczej i kwalifikacji.
Wspólne sprawozdanie o zatrudnieniu zawiera pierwszą analizę krajowych ram konwergencji społecznej, opartą na tablicy wskaźników społecznych. W analizie zidentyfikowano zagrożenia dla pozytywnej konwergencji społecznej w dziewięciu państwach członkowskich, które wskazano do głębszej analizy wiosną 2026 r.: Bułgaria, Grecja, Hiszpania, Włochy, Litwa, Lativa, Luksemburg, Rumunia i Finlandia.
Kolejne kroki
Eurogrupa i Rada omówią teraz dokumenty przedstawione w jesiennym pakiecie europejskiego semestru z myślą o zatwierdzeniu proponowanych wytycznych.
Komisja zaangażuje się w konstruktywny dialog z Parlamentem Europejskim na temat treści tego pakietu, a także na temat każdego kolejnego etapu cyklu europejskiego semestru.
Więcej informacji
Pytania i odpowiedzi na temat jesiennego pakietu europejskiego semestru na 2026 r.
Jesienny pakiet europejskiego semestru 2026 – dokumenty
Prognoza gospodarcza z jesieni 2025 r.
źródło; Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.